Zaprzęgaj, mocno trzymaj i tnij…
Kosa to ręczne narzędzie rolnicze, służące do ścinania zbóż oraz trawy. Swoje pochodzenie zawdzięcza ona sierpowi, niegdyś jedynego narzędzia rolniczego. Wzrost zapotrzebowania na paszę zwierzęcą z czasem spowodował konieczność sporządzenia kosy, szybciej ścinającej potrzebne źdźbła.
Każda wioska ma półkoska
Pierwsze na wsiach pojawiły się tak zwane półkoski, posiadające ostrze o dłuższym zasięgu i dłuższej rękojeści. Jednak, podczas pracy półkoską,praca rolnika wymagała przyjęcia niezbyt dobrej pozycji ciała, zatem musiano czekać na dalszą modernizację tego narzędzia.
W Imperium Rzymskim
Wynalezienie kosy przypisuje się Imperium Rzymskiemu. Posiadała ona wówczas lekko zakrzywioną klingę o kształcie zbliżonym do kawałka koła. Używano jej zarówno do prac polnych, jak też do walki wręcz rzymskiego wojownika.
Od starożytności
Od okresu starożytności poprawiano użyteczność kosy, regularnie ją ostrząc i wyklepując. Używano to tego mokrego piaskowca, który działał jak pilnik. Kosy były bardzo znane i chętnie używane w folwarkach feudalnych i w dużych gospodarstwach rolnych. Z biegiem lat kosa wyrugowała całkowicie sierp, który bardzo stracił na swoim znaczeniu na przełomie XVIII i XIX stulecia. Od 1776 roku stosowano kosy z dłuższą ramą, ułatwiającą układanie ściętych nią pokosów.
Jako oręż zbrojny
Kosa była niegdyś używana jako oręż. W V wieku p.n.e. armia króla perskiego Cyrusa posługiwała się bojowymi rydwanami mającymi na wyposażeniu kosynierów z kosami. Taka broń była świetnym orężem Persów, stosowanym przeciwko wojskom Aleksandra Wielkiego.
Przekuwano kosy
Po wielu modyfikacjach przekuwano kosy gospodarcze na tak zwany „sztorc”, aby takimi właśnie kosami wojownik mógł zadawać rany kłute przeciwnikowi. Musiała ona posiadać długi sztorc, a ostrze musiało być masywne i bardzo ostre.
Potop szwedzki
Podczas „potopu szwedzkiego" polscy chłopi, walcząc w zbrojnych oddziałach królewskich, używali kos do walki z najeźdźcą z północy. W trakcie insurekcji kościuszkowskiej w roku 1794, naczelnik Tadeusz Kościuszko, wystawił 2000 oddziałów chłopskich, których podstawowym wyposażeniem była kosa „sztorcowa”. Powstańcy walczący w tych oddziałach, tworzyli tak zwaną „milicję krakowską", zwyczajowo zwaną kosynierami.
Kosa to podstawa
Oddziały polskich kosynierów były, można powiedzieć, podstawą wszystkich bitew powstania kościuszkowskiego. Co najważniejsze były one bitwami rozstrzygającymi. Kosa znalazła nawet odzwierciedlenie w nazwiskach polskich.
Podobno chłopi, biorący udział w powstaniu kościuszkowskim, dostali od naczelnika możliwość noszenia nazwiska Kosiński oraz Kosowski – za odwagę i poświęcenie podczas walk i potyczek bojowych. Kosynierzy brali udział też w powstaniu styczniowym, a ich oddział nazywał się „ruskimi wymiataczami”.
Ewa Michałowska-Walkiewicz
