W epoce żelaza
Ludzie, zamieszkujący dawną Europę, zawdzięczają Celtom wejście w epokę żelaza. Fakt ten łączy się z głębszym poznaniem hutnictwa i kowalstwa, a także z udoskonaleniem garncarstwa jako pierwotypu przemysłu żelaznego.
Z rud bagiennych
Plemiona celtyckie pozyskiwały pokłady żelaza z rud bagiennych. Umiejętność ówczesnej obróbki kowalskiej przyczyniła się do sukcesów militarnych. Chodzi tutaj głównie o uzbrojenie wojowników ruszających na bitwę. Znajomość kowalstwa pozwoliła też na unowocześnienie rolnictwa. Stało się to dzięki wprowadzeniu głębokiej orki za pomocą żelaznych, masywnych radeł.
Kowalskie rękodzieło
Do miniatur rękodzielniczych wytwarzanych przez pradawnych mistrzów celtyckichnależą rozety żelazne, symbolizujące panteon ich bogów.
Glina i grafit
Początkowo w każdym celtyckim gospodarstwie domowym wszystkie naczynia wykonywane były z żelaza. Różniły się one jedynie kształtem i wielkością. Niektóre amulety i magiczne talizmany Celtowie, jak też i ludy słowiańskie, wykonywali z żelaza lub z grafitu i gliny.
W Polsce
Kowalstwo można zaliczyć do najstarszej profesji. Zawód kowala zyskiwał zawsze na swoim znaczeniu. Kowale polscy zajmowali się wykuwaniem różnych przedmiotów związanych z gospodarką, a nawet wierzeniami i ówczesnym kultem pogańskich bóstw. Wykonywali oni także okucia, narzędzia rolnicze, kuchenne, krzyże, a z biegiem czasu nawet zawiasy i klamry ozdobne. W Polsce dość dobrze rozwinął się ten fach, ze względu na częste występowanie rud darniowych, z których pozyskiwano żelazo. Hutnictwo świętokrzyskie wykorzystujące wytop żelaza w dymarkach, zaliczało się do najważniejszych w ówczesnej Europie.
Co to jest dymarka?
Dymarka to nic innego jak wyłożone gliną wgłębienie wykonane w ziemi. Na rozżarzony w nim węgiel drzewny, sypano kawałki rudy żelaza, jednocześnie przykrywając ten „wsad” drugą warstwą węgla drzewnego. Powietrze potrzebne do procesu spalania wdmuchiwano miechami.
Ośrodki wytopu żelaza
Poza ziemią świętokrzyską były też i inne, mniejsze ośrodki wytopu żelaza, na przykład powołane w Wielkopolsce i na terenach Opola i Suwałk. Pierwszy wielki piec powstał w XVIIwieku nad rzeką Bobrzą na Kielecczyźnie.
Zatem już od epoki wieków średnich kowal stał się dla każdej polskiej wsi nieodzownym rzemieślnikiem. Okres pełnego rozkwitu ludowej sztuki kowalskiej przypada na przełom wiekuXIX i XX. Wówczas to polska wieś, wyzwolona spod rządów pana feudalnego, rozwinęła się przede wszystkim na bazie kowalstwa. Żelazo było jednym z podstawowych surowców ówczesnej gospodarki.
Kowalstwo było profesją poważaną przez wszystkie stany i przedsiębiorstwa. Rzemiosło to przechodziło w formie sukcesji z ojca na syna i był to zawód bardzo dochodowy.
Ewa Michałowska-Walkiewicz
