Dictatus Papae

Dictatus Papae został napisany przez papieża Grzegorza VII w 1075 r. Była to odręczna notatka nie przeznaczona do szerszej publikacji. Jest to element średniowiecznej walki o inwestyturę pomiędzy papieżami, a cesarzami niemieckimi. Można powiedzieć, iż dokument ten przedstawia tezy cezaropapizmu. Tekst zawiera 27 punktów:

1. Kościół Rzymski przez samego Boga został założony.
2. Tylko sam biskup rzymski może być prawnie nazwany biskupem powszechnym.
3. Tylko on sam może biskupów składać z godności lub do nich przywracać
4. Legat jego przewodniczy wszystkim biskupom na synodzie, nawet gdy jest niższy stopniem i może na nich wydać wyrok złożenia z godności.
5. Nieobecnych może papież składać z godności.
6. Z obłożonymi przez niego klątwą nie wolno przebywać w jednym domu.
7. Jedynie jemu samemu wolno, stosownie do wymagań czasu, nowe prawa wydawać,    nowe gminy zakładać, ze zgromadzenia kanoników tworzyć opactwo, z drugiej strony dzielić bogate biskupstwo a ubogie łączyć.
8. On sam tylko może używać insygniów cesarskich.
9. Tylko papieża stopy całować mają wszyscy książęta.
10. Jego jednego imię ma być wspominane w modlitwach kościelnych.
11. Ten jeden jedyny jest tytuł [tj. papież] na świecie.
12. Jemu wolno władcami rozporządzać (a więc i cesarzy z tronu składać).
13. Jemu wolno w razie potrzeby biskupów z miejsca na miejsce przenosić.
14. W całym Kościele wolno mu duchownych mianować, gdzie by chciał.
15. Mianowany przezeń [duchowny] może być przełożonym innego kościoła, ale nie może pełnić służby wojskowej i nie może od żadnego biskupa przyjmować urzędu wyższego stopnia.
16. Żaden synod nie może bez jego rozkazu nazywać się powszechnym.
17. Żaden przepis prawny i żadna księga kanonów [tj. praw kościelnych] nie ma mieć ważności bez jego woli.
18. Orzeczenie jego przez nikogo nie może być zaczepione, on sam zaś może unieważniać   [tj. orzeczenia] wszystkich innych.
19. Przez nikogo nie może być on sądzony.
20. Nikomu nie wolno skazywać apelującego do stolicy apostolskiej.
21. Ważniejsze sprawy każdego kościoła mają być jej przedkładane.
22. Kościół rzymski nigdy nie pobłądził i po wszystkie czasy, wedle świadectwa Pisma św., w żaden błąd nie popadnie.
23. Biskup rzymski, jeśli kanonicznie został wybrany, dzięki zasługom św. Piotra, niewątpliwie staje się świętym, jak świadczy św. Ennodiusz, biskup pawijski,  z czym zgadza się wielu Ojców świętych, jak poznać można z dekretów świętego papieża Symacha.
24. Na jego zlecenie i za jego zezwoleniem wolno poddanym wnosić skargi.
25. Bez zgromadzenia synodalnego może on biskupów składać z godności i na nowo przywracać.
26. Nikt nie ma być uważany za katolika, kto nie zgadza się z Kościołem Rzymskim.
27. On może poddanych zwalniać od wierności bezecnym

Z: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, z. 15, Walka cesarstwa z papiestwem, opracował W. Semkowicz, Kraków 1924, nr 10.