Bolesław Leśmian, urodził się w Warszawie, w dniu 22 stycznia 1877 roku w Warszawie. Sam poeta podawał rok 1878, jako rok swoich urodzin. Jego płyta nagrobna z powązkowskiego cmentarza, wykonana przez Jana Brzechwę (krewnego poety), podaje rok 1879, za datę jego przyjścia na świat. Zmarl on natomias dnia 5 listopada 1937 roku również w Warszawie. Właściwe nazwisko poety, brzmiało Lesman. Zmienione zostało najprawdopodobniej za radą Antoniego Langego, poety, nowelisty i krytyka i jednoczesnego wuja poety.
Rodzina
Rodzice tegoż literata, Józef Lesman i Emma z Sunderlandów, należeli do inteligencji pochodzenia żydowskiego. W latach szkolnych Leśmian przebywał w Kijowie, gdzie ukończył gimnazjum klasyczne i wydział prawa Uniwersytetu Świętego Kazimierza. W Kijowie uczestniczył on w życiu artystycznym tamtejszej Polonii. Był on niejednokrotnie zatrzymywany przez policję carską, za swoje wystąpienia patriotyczne. W tym też czasie, powstał jego wiersz pod tytułem „ Ballada o dumnym rycerzu”.
BALLADA O DUMNYM RYCERZU
Śpi owo rycerz, śpi bezrozumnie
I raz na zawsze – w dębowej trumnie.
Leży wygodnie, bo się ułożył
Tak, aby nigdy snu nie zatrwożył…
Jego kochanka z różańcem w ręku
Zawodzi, pełna skargi i jęku:
Przyszłam ci wyznać moje niemoce,
Że nie wiem, jak tam spędzasz swe noce?…
Bo odkąd w ciemnym nocujesz grobie –
Ani ty przy mnie – ni ja przy tobie!
Kochałam oczy i usta twoje,
Wczoraj kochałam, dzisiaj się boję!
Boję się szatą w mrok zaszeleścić,
Boję się w myśli ciebie popieścić!…
Trzy dni się w myśli twój czar promienił,
Dziś nie wiem, ile grób cię odmienił…
Ani mi z tobą łoża podzielić,
Ani urodą swoją weselić –
Darmo przymuszam uparte ciało,
By się twym oczom podobać chciało!
Przy tobie martwym – ja nieszczęśliwa
Wstydzę się jeno, żem jeszcze żywa!…"
Rozważył rycerz, że w słowach – zdrada,
I po dawnemu leżąc, powiada:
"Choć mi robaki oczy wyżarły –
Nie wstyd mi tego, żem już – umarły!…
Chociaż podziemiec jestem nikczemny –
Nie wstyd mi tego, żem już podziemny!…
Taką mam sytość i przepych w próżni,
Że mnie od króla Bóg nie odróżni!
Taka noc błysła nad życia zbiegiem,
Że mi świat cały – jednym noclegiem!
Ani mi słońca, ani mi nieba,
Ani miłości twojej potrzeba!
Ani mi zemsty w onej ustroni,
Gdzie krew nie szemrze i miecz nie dzwoni!
Nie znasz ty dumy. nie znasz pogardy
Tych, którzy w ziemi posnęli twardej…
W piersi ich – wielka ciszy potęga
I żaden zawód ich nie dosięga !
I nawet z resztek zsiniałej wargi
Nie wydobędziesz jęku ni skargi!
Oto w pobliżu mam ja sąsiada,
Co już od serca w proch się rozpada.
Ten ci jest śmiercią ode mnie starszy –
I śpi, na żmijach głowę oparłszy.
Lecz co przecierpiał i co zobaczył –
Nawet półszeptem wyrzec nie raczył!
Nie ulżył jękiem niemej żałobie,
Nie wyznał nigdy, co przeżył w grobie!…
A wszak ci w trupach taka moc bywa,
Że trup i w grobie wiele przeżywa !
Lecz Bogu chyba, w dzień zmartwychwstania,
W twarz rzuci wzgardę swego wyznania !"
I zamilkł rycerz – dumnie i godnie
I po dawnemu leżał wygodnie…
Po rosyjsku
Z tym też okresem, wiąże się poezja Leśmiana pisana po rosyjsku. Należy tu wspomnieć poemat „Pieśni przemądrej Wasylisy”oraz cykl poetycki „Księżycowe upojenia”, a także utwory drukowane w moskiewskich pismach takich jak Zołotoje runo i Wjesy. W latach 1901 -1902, Leśmian przebywał w Warszawie, zaś w roku 1903 wyruszył on w podróż artystyczną przez Niemcy do Francji. Właśnie w Paryżu, ożenił się z malarką Zofią Chylińską, z którą miał dwie córki: Marię Ludwikę i Wandę. Tutaj powstał jego wiersz poświęcony jego uwielbieniu dla płci niewieściej i wiosny, jego umiłowanej pory roku.
W toku przyjaźni
W pierwszym okresie twórczości, Leśmian był zaprzyjaźniony z propagatorem ideologii modernizmu Zenonem Przesmyckim, dzięki niemu właśnie publikował on swoje poetyckie teksty na łamach redagowanego przezeń luksusowego pisma Chimera. W roku 1911, Bolesław Leśmian był reżyserem i współzałożycielem eksperymentalnego Teatru Artystycznego w Warszawie. W okresie poprzedzającym wybuch pierwszej wojny światowej, poeta przygotowuje oryginalne opracowania legend wschodnich, zebranych w tomie Klechdy sezamowe wydane w 1913 roku, opracowuje on także Przygody Sindbada Żeglarza oraz tłumaczy Opowieści nadzwyczajne Edgara Allana Poe. Pobyt w Cannes, inspiruje go do napisania legend opartych na rodzimym folklorze a zbiorek ten zatytułowany został Klechdy polskie. W czasie wojny, Bolesław Leśmian mieszkał w Łodzi, gdzie był kierownikiem literackim Teatru Polskiego. Tu powstały jego kolejne wiersze.
W wolnej Polsce
Po zakończeniu wojny, poeta otrzymuje w roku 1918 notariat w Hrubieszowie, a w roku 1922 przenosi się on do Zamościa. W Hrubieszowie, Leśmian przygotowuje do druku poemat zatytułowany Łąka, a w Zamościu natomiast kończy następny zbiór wierszy pod tytułem Napój cienisty. Dopiero w roku 1933, Leśmian został mianowany na członka ówczesnej Polskiej Akademii Literatury, pojawiło się od tego momentu szersze zainteresowanie twórczością tego poety.
Gdy bieda ….zawita
Jednak jego powodzeniom na terenie życia artystycznego, towarzyszyło równoczesne znaczne pogorszenie się sytuacji materialnej poety. Było to spowodowane nieuczciwością pracującego w kancelarii Leśmiana sekretarza, który to systematycznie defraudował spore sumy przeznaczone na opłaty skarbowe. Dzięki pomocy przyjaciół, Leśmian uniknął procesu i odpowiedzialności karnej. Leśmian umiera na serce w Warszawie, w dniu 7 listopada 1937 roku. Utwory wydane pośmiertnie, zebrane w tomie pod tytułem Dziejba leśna, definitywnie już utrwaliły opinię o wyjątkowości jego poezji. Kolejne publikacje utworów Leśmiana, wzbudzały coraz większe zainteresowanie, by ostatecznie w roku 1958 Leśmian został określony przez Jacka Trznadla, autora jego pierwszej monografii mianem największego poety polskiego.
EWA MICHAŁOWSKA- WALKIEWICZ
