Manstein Najlepszy Generał Hitlera
Mungo Melvin
Bukowy Las
Jako pasjonat historii, a szczególnie okresu II wojny światowej z dużą ciekawością zakupiłem wydaną przez wydawnictwo Bukowy Las biografię generała i feldmarszałka Ericha von Mansteina. Ten wybitny dowódca uważany słusznie za genialnego stratega i znakomitego taktyka, był już wielokrotnie opisywany i jest w tej chwili obok feldmarszałka Rommla najlepiej znanym niemieckim wyższym oficerem. Z tego powodu byłem ciekawy, czy lektura powstałej niedawno biografii pozwoli mi odkryć coś nowego w wizerunku i historii tego nietuzinkowego człowieka.
Muszę przyznać, że jestem bardzo pozytywnie zaskoczony lekturą książki. Autor (także generał) zadał sobie bardzo dużo trudu przeszukując olbrzymią ilość dokumentów. Uzyskał dostęp do archiwów rodziny Mansteinów, a także odwiedził wiele pól bitewnych (szczególnie na Ukrainie). Biografia napisana jest ciekawym językiem z wieloma cytatami, które ją ubarwiają. Począwszy od lat młodzieńczych, I wojnę światową, aż do bardziej wszystkim znanego okresu II wojny możemy prześledzić praktycznie dzień po dniu życiorys późniejszego feldmarszałka. Co ważniejsze autor poza podawaniem suchych dat i ważniejszych wydarzeń z życia Mansteina bardzo dokładnie opisuje jego podejście najpierw do monarchii, później do Republiki Weimarskiej, a następnie do Hitlera i nazistów. Możemy prześledzić się jak zmieniały się poglądy oficerów na tle zmian politycznych samych Niemiec. Autor tłumaczy i opisuje jak niemiecka armia służyła kolejnym tak odmiennym politycznie rządom: monarchii, republice, a następnie podporządkowała się niemal bez oporu dyktaturze Adolfa Hitlera. Na przykładzie Mansteina Melvin ukazuje jak wychowani w olbrzymim szacunku do monarchy oficerowie przeżywają abdykację cesarza i jak trudno im przenieść swoje uczucia z cesarza na państwo, a później na osobę dyktatora.
Bardzo ciekawie autor przedstawia stanowisko generała wobec nazistów: ” Stanowisko samego Mansteina było dwuznaczne, żeby nie powiedzieć :sprzeczne. Jako gorliwy chrześcijanin wierzył głęboko w ludzką godność i stąd brała się jego całkowita pogarda dla tego, co nazistowskie zbiry wyczyniały na ulicach. Ale jako narodowiec i patriota opowiadał się za silną i pewną siebie Rzeszą, a Hitler kusił obietnicą takiego właśnie państwa”.
Było to bardzo charakterystyczne podejście wielu niemieckich oficerów, którzy widzieli w Hitlerze tego który przywróci wielkość i należne miejsce niemieckiej armii, po klęsce w I wojnie światowej.
Mungo Melvin przedstawia nam Mansteina jako znakomitego dowódcę i stratega. Można odnieść wrażenie że jest nim zafascynowany. Widzi w nim (być może z lekką przesadą) największego niemieckiego dowódcę II wojny światowej. Tak to opisuje: „Był człowiekiem – symbolem, który najpierw kapał się w blasku zwycięstwa, później z podniesioną głową wyszedł z klęski. Żaden niemiecki dowódca z okresu II wojny nie dorównał jego dokonaniom. Metody dowódcze Mansteina, przede wszystkim zaś jego genialne pomysły operacyjne, nie bez powodu są po dziś dzień przedmiotem studiów wojskowych”.
Autor opisuje także zachowanie feldmarszałka w stosunku do Hitlera: „ Jako poważany wysoki rangą dowódca mógł kwestionować wolę militarną Hitlera i czynił to wielokrotnie. Nigdy jednak nie ośmielił się podważyć jego woli politycznej. Nie miał tego w swojej pruskiej krwi. Nie chciał słyszeć o buncie, gdy jego żołnierze dzielnie walczyli o własny Vaterland”.
Melvin bardzo dokładnie opisuje kolejne etapy walk feldmarszałka, aż do jego odwołania w 1944 roku. Znajdziemy także opis procesu Mansteina i innych generałów i zarzuty wysunięte przeciwko niemu.
Reasumując mogę z czystym sumieniem polecić książkę wszystkim tym, którzy interesują się II wojną światową. Dla znawców tematu pozycja będzie uzupełnieniem wiedzy o armii niemieckiej i samym Mansteinie.
Dla tych którzy mniej się interesują tym okresem historycznym, książka ta daje bardzo rzetelny obraz niemieckiej armii od początku I wojny po klęskę w 1918 roku, abdykację cesarza, Republikę Weimarską. Po dojściu Hitlera do władzy możemy bardzo dokładnie prześledzić rozwój armii, podejście jej najwyższych oficerów do ideologii nazistowskiej i samego Hitlera.
To niewątpliwie jedna z najlepszych biografii ostatnich lat i dlatego należą się słowa uznania dla wydawnictwa Bukowy Las za jej wydanie.
Ireneusz Piątek
