Home Nowożytność Dlaczego Warszawa?

Dlaczego Warszawa?

przez historyk
0 komentarz

Dlaczego Warszawa?

Jak każdy z nas wie, stolicę z Krakowa do Warszawy przeniósł Zygmunt III Waza.
Jednak, jaka przyczyna powodowało tę drastyczną zmianę?
Można napisać, że było mu w ten sposób bliżej do Szwecji. Jednak trudno to uznać za przyczynę kluczową w powyższym zagadnieniu. Co innego mogło wpłynąć na tę decyzję?
Odpowiedź na to pytanie tkwi w relacjach średniej szlachty (najliczniejszej) z magnatami. Cofnijmy się więc do 1572r., w którym zmarł ostatni przedstawiciel Jagiellonów na polskim tronie, co zakończyło prawie dwusetletni okres rządów dynastii wywodzącej się z małżeństwa Jadwigi i Jagiełły. W tym czasie po licznych przywilejach (min. Przywilej Koszycki, który zapoczątkował nadawanie przywilejów przez władców w zamian za korzyści. Np. Ludwik Węgierski ustanowił stały podatek w wysokości 2 groszy rocznie za jeden łan chłopski, zamiast dotychczasowych 12 groszy. Analogicznie 4 zamiast 24 groszy z dóbr kościelnych, w zamian za poparcie jednej z jego córek na tron Polski) szlachta miała wysoką i mocną pozycję w państwie, a w praktyce bez poparcia szlachciców król był bezradny.
Przykładowo – Kazimierz Jagiellończyk wypowiedział wojnę Krzyżakom, jednak szlachta odmówiła posłuszeństwa i nie chciała bez żadnych korzyści wyruszyć na wojnę, więc Jagiellończyk musiał przekupić rycerstwo przywilejami cerkiewico-nieszawskimi, co oznaczało kolejne prawa, które umacniały pozycję szlachty w Rzeczpospolitej Obojga Narodów. 

Umocniona szlachta, po śmierci Zygmunta II Augusta musiała wybrać następcę tronu 
w Krakowie. Pamiętajmy, że Polska szlachta dzieliła się na:

– Magnatów, którzy byli najbogatszą i najbardziej wpływową grupą w Rzeczpospolitej Obojga Narodów, jak też przed Unią Lubelską. Każdy Magnat miał na własność duży majątek ziemski, co ułatwił im Przywilej warecki z 1423r, który umożliwiał szlachcie wycenę i wykup majątków sołtysów, jeśli nie wywiązywali się ze swych obowiązków.

-Szlachta średnia, była najliczniejszą grupą wśród szlachty. Majątki ziemskie ograniczały się do kilku wsi, a często szlachcice mieli tylko jedną wieś. Razem z Magnaterią liczyła się ona w polityce RON. 

– Szlachta Zagrodowa; prostym językiem – chłop z prawami szlachcica. Jak każdy szlachcic mieli prawo głosu, jednak w codziennym życiu zachowywali się jak zwykli chłopi, tj. uprawiali własnymi rękami ziemię przy pomocy służby.

– Gołota; Nie posiadali własnych dóbr ziemskich. Utrzymywali się ze służby wojskowej. Nie raz magnat posyłał „gołotę” na swojego wroga ( innego magnata ) i po "robocie", odpłacał się wódką i kiełbasą. 

W styczniu 1573r. Jakub Uchański (ówczesny arcybiskup gnieźnieński) zwołał Sejm Konwokacyjny w Warszawie. Celem było ustalenie zasad funkcjonowania, daty i miejsca obrad przyszłego Sejmu Elekcyjnego. Właśnie tam toczył się spór między Magnaterią, a szlachtą średnią. ów spór toczono o posadę Marszałka Sejmu Elekcyjnego i o miejsce wyboru władcy. Magnaci na miejsce Sejmu Elekcyjnego proponowali okolice Warszawy, a szlachta średnia proponowała Lublin. Dlaczego wpływowi ludzie na tak ważne wydarzenie proponowali "dziurę", jaką wtedy były okolice Warszawy i samo miasto? Magnaci chcieli mieć wybór króla we własnych rękach, a to umożliwiało im łatwość kontrolowania szlachty na terenach, w których przeważała niewykształcona szlachta zagrodowa, której celem było zjeść i tyle. Mechanizm elekcji był prosty; "miły" magnat zapraszał okoliczną szlachtę, dawał jej wódki i kiełbasy (stąd stwierdzenie "kiełbasa wyborcza"). A po "imprezie" mówił im, na kogo mają głosować. Magnaci właśnie tak samo chcieli postępować na pierwszej wolnej elekcji, jednak uniemożliwiłoby im to wybranie, na miejsce sejmu elekcyjnego okolic Lublina, gdzie przeważała wykształcona szlachta średnia, a ponad to, w tamtym okresie, te tereny były zaludnione przez nowo powstały odłam z Kościoła Katolickiego; 
Kalwiniści – byli myślącymi ludźmi.
Ważną rolę na Sejmie Elekcyjnym sprawował Marszałek, którego magnaci jak i szlachta średnia, chcieli mieć "po swojej stronie". Na Sejmie Konwokacyjnym ustalono, że posiedzenie elekcyjne odbędzie się w okolicach Warszawy. Dokładnie – wybrano miejscowość Kamień (później była to wieś Wola, obecnie jedna z dzielnic Warszawy). Jednak w zamian za to, Magnaci "oddali" szlachcie średniej wybór Marszałka na Sejm Elekcyjny. Warszawa właśnie od 1573r. po elekcji Henryka Walezego zyskiwała na znaczeniu – w większości, mieszkańcami najbliższych okolic była prosta szlachta zagrodowa. Każda następna elekcja na tron polski miała właśnie miejsce w okolicach Warszawy. 

Reasumując; Jedną z przyczyn przeniesienia stolicy z Krakowa do Warszawy było ustalenie stałego miejsca elekcji w okolicach późniejszej stolicy, która z każdym rokiem od
1573r. zyskiwała na znaczeniu w naszym kraju.

You may also like

Zostaw komentarz

Ta strona korzysta z plików cookie, aby poprawić Twoje doświadczenia. Zakładamy, że się z tym zgadzasz, ale możesz zrezygnować, jeśli chcesz. OK Więcej

Polityka prywatności i plików cookie